Uwagi dotyczące naszej osoby czy naszego postępowania są niełatwe do przyjęcia i zaakceptowania. Nawet w przypadku, gdy jest słuszna i spodziewana. Jak odbierać krytykę, jak na nią reagować i w końcu – jak sobie z nią radzić i wyciągać z niej korzystne dla nas wnioski?
Krytyka – kiedy mamy z nią do czynienia?
Ocenianie i zwracanie uwagi nie zawsze ma podstawę i dotyczy sprawy przez nas zawinionej. Niejednokrotnie jest przejawem zwykłej zazdrości, przybiera formę ataków personalnych czy hejtu – co często bywa przyczynkiem do konieczności skorzystania z pomocy, jaką oferuje Psycholog Warszawa. Takie wytykanie komuś cech, wad lub zachowania nie jest zdrową krytyką. Krytyka bowiem z zasady powinna wynikać z obiektywnych przesłanek. Nie może stanowić natomiast przejawu subiektywnych poglądów na temat danej osoby, mieć na celu obrażenie czy wyprowadzenie osoby krytykowanej z równowagi.
Krytyka konstruktywna
Prawdziwa krytyka to krytyka konstruktywna. Nie ma ona na celu ośmieszanie czy poniżenia drugiej osoby, co powodować może problemy, takie jak depresja czy fobia społeczna. Krytyka konstruktywna nacelowana jest na pomoc, skazanie popełnionych błędów. Nie zawiera w sobie elementów ocennych, poniżających, prześmiewczych. Krytyka konstruktywna pomaga w dostrzeżeniu własnych uchybień i niedoskonałości w sposób, który ma pomóc nauczyć się je eliminować w przyszłości.
Jak przyjmować krytykę?
Jeśli ktoś Cię krytykuje, pamiętaj, aby:
- skupić się na treści krytyki, nie przerywać wypowiedzi, nie oceniać jej w trakcie wysłuchiwania,
- nie interpretować samodzielnie i nie domyślać się treści wypowiedzi – zawsze dopytuj, o co dokładnie chodziło krytykującemu, by jasno rozumieć przekaz,
- nie przypisuj rozmówcy sowich subiektywnych odczuć i interpretacji,
- nie przyjmuj krytyki wypowiadanej w emocjach i gniewie – warto wówczas spróbować przełożyć rozmowę na później, gdy oboje ochłonięcie,
- utrzymuj kontakt wzrokowy,
- bądź spokojny i opanowany,
- nie próbuj uciekać przed krytyką.
Co odpowiedzieć, gdy jestem krytykowany?
Jak możesz odpowiedzieć na krytykę? Istnieją trzy możliwości – przyjęcie jej w całości, w części lub jej odrzucenie. Przyjęcie krytyki jest całkowitą zgodą z punktem widzenia krytykującego – oznacza również konieczność autorefleksji i bądź poprawy swojej pracy lub zachowania bądź liczenia się z konsekwencjami kontynuowania dalszego zachowania uznanego za błędne. Częściowe przyjęcie krytyki oznacza przyjęcie pewnych aspektów krytykującego za właściwe, części z nich natomiast za błędne spostrzeżenia lub wnioski krytykującego. Warto wówczas zwrócić na to uwagę krytykującemu. Odrzucenie krytyki należy również wyraźnie zaznaczyć, stwierdzając nasz brak zgody na taką opinię i prośbę o jej uzasadnienie.
Techniki radzenia sobie z krytyką
Co zrobić, jeśli zostaniesz skrytykowany? Możesz zastosować jedną z technik, które możesz zastosować jako reakcja i sposób poradzenia sobie z przyjęciem krytyki. Są nimi:
- potwierdzenie negatywne – przyznawanie racji krytykującemu z zachowaniem spokoju i rozwagi, z jednoczesnym stwierdzeniem własnych wad i niedoskonałości. Ta technika wymaga od przyjmującego krytykę wysokiego poziomu samoświadomości, umiejętności opanowania emocji i wysokiego poczucia własnej wartości. Wywołuje u krytykującego zmniejszenie ochoty na kontynuowanie krytyki z uwagi na brak perspektywy poprawy , którą krytyka miałaby wywołać;
- technika mgły – ma zastosowanie w przypadku krytykującego, który próbuje zmanipulować i wyolbrzymić nasze błędy lub stawiane zarzuty. Osoba krytykowana powinna wówczas podkreślić, że dana sytuacja lub dane zachowanie miało charakter jednostkowy – nie stanowi o całokształcie naszej osoby i naszego postępowania. Dzięki temu rozdmuchana przez krytykującego nadinterpretacja, zbiór obraźliwych i ogólnikowych zarzutów zostaje okrojony i pozbawiony emocjonalnego, negatywnie nacechowanego tła, wyeliminowany zostaje element manipulacji krytykanta;
- pytania negatywne – szczególnie przydatne, jeśli krytykujący nie jest w stanie określić konkretnego zarzutu i posługuje się jedynie ogólnikami. Wówczas należy dążyć do skonkretyzowania zarzutów, przez zadawanie konkretnych, precyzujących pytań, w szczególności o konkretne przykłady, które stanowić miałyby dowód naszej winy.
Bycie krytykowanym nie jest specjalnie przyjemnym doznaniem, jednak jeśli jest ona konstruktywna, może pomóc nam w rozwoju osobistym i zawodowym. Niezależnie od okoliczności, w jakich przychodzi nam wysłuchać krytyki, warto wiedzieć, jak sobie z nią radzić – by przekuć ją na swoją korzyść.